Dlaczego dziecko chodzi na palcach i kiedy jest to nieprawidłowe?
Samodzielny chód dziecka
Samodzielny chód pojawia się około 1 roku życia, ale całkowity rozwój funkcji stopy trwa do 3 roku. Pierwsze tygodnie samodzielnego poruszania to nauka kontroli swojego ciała i oczywiście stóp. Dziecko może wtedy wyginać stópki, stawiać je na wewnętrznej lub zewnętrznej krawędzi, może też chodzić na palcach. Maluszek doskonali wtedy swoje reakcje równoważne i kształtuje sklepienie stóp.
Stopy spełniają bardzo ważne funkcje:
- amortyzacyjną, ponieważ chronią ciało przed wstrząsami,
- komunikacyjną, dając możliwość poruszania się w przestrzeni,
- czuciową, gdyż na stopach znajduje się dużo receptorów, dzięki którym, można rozpoznawać temperaturę, fakturę, kształt, twardość podłoża oraz ocenić pozycję ciała w przestrzeni,
- równoważną, ponieważ stopy utrzymują ciało w pionowej pozycji podczas chodu , biegu, tańca itp.
Prawidłowy wzorzec chodu i wzorzec chodzenia na palcach
Prawidłowy wzorzec chodu rozpoczyna się od kontaktu pięty z podłożem, jednocześnie unosi się przód stopy i palce, potem cała stopa przetacza się po podłożu, a na końcu dynamicznie odbija się od niego. Jest to tzw. mechanizm propulsji. W przypadku, gdy dziecko chodzi tylko na palcach, styczność z podłożem mają jedynie palce i przód stopy, pięta uniesiona jest do góry, a więc nie wszystkie receptory umieszczone na stopie odbierają bodźce z zewnątrz, nie ma też udziału wszystkich mięśni odpowiedzialnych za kształtowanie sklepienia stopy. Dochodzi do spłaszczenia łuku poprzecznego stopy, który biegnie od 1 do 5 głowy kości śródstopia i jest konstrukcją stawowo-więzadłowo-mięśniową, która stabilizuje stopę i amortyzuje wstrząsy, na które jest narażona. Ścięgno Achillesa, które przyczepia się do guza piętowego, ulega skróceniu, co ogranicza ruchomość w stawie skokowym czyli zginanie stopy do góry oraz odwracanie jej i nawracanie. Wszystkie funkcje stopy ulegają wówczas zaburzeniu.
Konsekwencje długotrwałego chodu na palcach:
- nieprawidłowe ustawienie miednicy w pochyleniu ku przodowi ciała, a co za tym idzie, rozciągnięcie mięśni brzucha, skrócenie mięśni prostowników odcinka lędźwiowego kręgosłupa,
- nierównomierne obciążenie całego układu kostno-stawowo-mięśniowego,
- nieprawidłowe odczucia sensoryczne z receptorów stóp odpowiedzialnych za czucie powierzchowne i głębokie,
- nieprawidłowe obciążanie stóp, potykanie się, przewracanie,
- słabsza równowaga statyczna i dynamiczna np. problem ze staniem na 1 nodze lub skakaniem,
- kłopoty z dobraniem obuwia lub włożeniem stopy do bucika.
Co utrwala nieprawidłowy wzorzec chodzenia na palcach u dziecka?
- zbyt wczesna pionizacja dziecka, stawianie go, zanim samo stanie, stosowanie chodzików,
- prowadzanie maluszka za rączki, zanim sam postawi pierwsze kroki,
- za małe lub za sztywne buty,
- źle zaadoptowana przestrzeń do zabawy np. za śliska podłoga, za twarda lub wysoki stolik przy którym dziecko stoi bawiąc się,
- zbyt dużo emocji, za dużo bodźców pobudzających układ nerwowy małego dziecka(wtedy chodzenie na palcach może być sposobem na rozładowanie tych emocji).
Przyczyny chodzenia na palcach : - nieprawidłowe ułożenie w macicy, zbyt mało miejsca dla płodu i w konsekwencji wrodzony przykurcz ścięgna Achillesa,
- nadpobudliwość psychoruchowa -ADD lub ADHD,
- całościowe zaburzenia rozwojowe- autyzm, zespół Aspergera,
- obniżone napięcie mięśniowe w centrum ciała(słabe mięśnie brzucha), dziecko może kompensować deficyt stabilizacji w tej części ciała przez wspinanie się na palce,
- uszkodzony centralny układ nerwowy, który reguluje napięcie mięśniowe w obrębie ciała np. u dzieci z mózgowym porażeniem dziecięcym,
- zaburzenia integracji sensorycznej, problem z modulacją bodźców dotykowych czyli kontrolą ich przez ośrodki mózgowe. Może to być nadwrażliwość dotykowa, w której sygnały docierające z receptorów stóp są nadmiernie wzmacniane lub podwrażliwość, w której bodźce te są wyhamowywane. W obu przypadkach dziecko może chodzić na palcach unikając bodźców lub dostarczając ich sobie,
- niezintegrowany odruch toniczny szyjny, gdy w przypadku odgięcia głowy do tyłu wzrasta napięcie mięśni prostowników.
Kiedy chód na palcach jest nieprawidłowością i co z tym zrobić:
Małe dziecko może chodzić na palcach na początku samodzielnego chodzenia, szczególnie jeśli zaczęło chodzić wcześnie, przed 1 rokiem życia. Jeśli stan taki trwa dłużej niż kilka tygodni i maluch rzadko obciąża całą stopę na podłożu lub dziecko jest starsze, ma powyżej 2 lat i chodzi na palcach, należy skonsultować to z ortopedą, który sprawdzi czy nie ma ograniczeń w aparacie kostno-stawowym. W przypadkach uporczywego wzorca chodu na palcach niezbędna jest wizyta u neurologa dziecięcego, który oceni rozwój dziecka, odruchy neurologiczne i napięcie mięśniowe. W każdym przypadku warto zasięgnąć porady u doświadczonego fizjoterapeuty dziecięcego, który zna się na rozwoju dziecka.
Jeśli niezbędna okaże się rehabilitacja dobre efekty dają następujące metody, dobrane indywidualnie do danego przypadku:
- masaż
- kinesiologytaping(plastrowanie)
- trójpłaszczyznowa terapia stóp
- terapia NDT-Bobath
- metoda Vojty
- terapia manualna
- terapia integracji sensorycznej
Bibliografia:
- Grażyna Banaszek „Rozwój niemowląt i jego zaburzenia a rehabilitacja metodą Vojty” α-medica press 2002
- Paweł Zawitkowski „Co nieco o rozwoju dziecka” Wydawnictwo Zawitkowski 2007
- Sally Goddard Blythe „Harmonijny rozwój dziecka” Świat Książki 2006
- Svetlana Masgutowa „Integracja odruchów dynamicznych i posturalnych z układem ruchowym całego ciała” MINRRIO 2005
Autro: usrob
Bez kategorii
Komentarze: Brak komentarzy